Ben ik een perfectionist?

Ben ik een perfectionist?

Wat zeg jij tegen jezelf als je een fout maakt? Of wanneer je in de spiegel kijkt? Hoe kijk je naar jezelf? Dagelijks spreek ik mannen en vrouwen die worstelen met hun zelfbeeld. Die zich afvragen: Ben ik een perfectionist? of ‘Wat is eigenlijk perfectionisme?’ Bij wie perfectionisme in de weg zit of die moeite hebben om hun grenzen aan te geven.

Wat is eigenlijk perfectionisme?

Perfectionisme heeft grote gevolgen voor hoe je in het leven staat. Want zit je niet lekker in je vel, dan vind je jezelf vaak overbodig. Je vindt jezelf niet belangrijk voor anderen. Eigenlijk vind je dat je er niet toe doet. En als je bang bent om fouten te maken, ga je extra hard je best doen om alles zo goed mogelijk te doen en zo ontwikkel je perfectionisme. Je gaat altijd voor de 100%.

Perfectionisme: de angst om te falen

Perfectionisme: het lijkt zo’n mooie eigenschap. En dat is ook zo, maar als  angst om te falen de drijfveer is achter perfectionisme, dan is het een heel ander verhaal. Want in dat geval doe je je uiterste best om maar niet afgerekend te hoeven worden op jouw prestaties. Sterker nog, vaak wegen je eigen oordelen het zwaarst, waardoor je nooit eens rustig aan kunt doen of eens een keer een steekje kunt laten vallen.

De prestatiedrang is dan zo hoog, waardoor je niet anders kunt dan prestatie na prestatie te leveren. Maar trots zijn op wat je hebt gepresteerd, is er niet bij, waardoor je ook niet kunt genieten van het werk. Al helemaal niet wanneer je terugkijkt op het werk. Eigenlijk vind je dat het nog wel wat beter had gekund. Steeds op zoek naar nog meer erkenning en bevestiging, omdat je denkt dit nodig te hebben om je negatieve zelfbeeld te compenseren.

Perfectionisme en je innerlijke criticus

Perfectionisme. Hoe ga jij om met het innerlijke stemmetje dat jou steeds zegt ‘dat het beter kan’? Dat stemmetje in je hoofd is je innerlijke criticus. Het stemmetje dat jou voortdurend op de kop geeft en zegt ‘dat je niet goed genoeg bent’ ‘dat jij dat toch niet kunt’ ‘dat je niets voorstelt’ of ‘dat je er niet uitziet’. In de ogen van de innerlijke criticus kun jij het nooit goed doen, waardoor jij je onzeker voelt. En deze onzekerheid zorgt ervoor dat je niet in beweging komt om iets nieuws of spannends te ondernemen, waardoor je uiteindelijk geen vooruitgang boekt.

Deze innerlijke criticus lijkt op een veelkoppig monster die wel erg dominant aanwezig is in je leven. Het kost je veel energie. Toch heeft deze innerlijke criticus ook een positieve kant: het wil namelijk dat je alles perfect doet omdat je dan kwaliteit kunt leveren, zodat je gezien en gehoord wordt, waardering krijgt en voldoening ervaart. En daar is niets mis mee.

Hoe herken je een perfectionist?

Ben ik een perfectionist? is ook een vraag die een andere kant heeft. De angst voor afwijzing, er niet toe doen, er niet bij horen, wat anderen van je denken en dat je onzichtbaar en eenzaam bent. Een gevolg daarvan kan zijn dat je het graag iedereen naar de zin wilt maken (Pleaser). Of dat je steeds meer moet van jezelf en lijstjes hebt die af moeten (Pusher). Maar daarvoor heb je wel weer een strakke planning nodig en moet het wel gaan zoals jij bedacht hebt (Controlfreak). Zo zie je dat al deze eigenschappen elkaar versterken. Met maar één doel:  dat je ertoe doet, dat je positieve aandacht krijgt en dat jij je daar goed over kunt voelen.

Deze innerlijke criticus is gebaseerd op angst. Angst dus om te falen; angst om afgewezen te worden; angst om iets nieuws te ondernemen.

En al deze angst houd je tegen om nieuwe dingen te ontdekken, om uit je comfortzone te stappen.

Onderzoek daarom eens welke kanten je nog meer hebt. Kanten die nu geen kans krijgen om zich te laten zien. Zoals bijvoorbeeld de Levensgenieter, de Creatieve of de Kwetsbare. Vaak krijgen deze kanten geen kans, vanwege de angsten van het veelkoppige monster. Met als gevolg dat die mooie kanten niet tot hun recht komen. Terwijl je mag laten zien wie je bent: je mag jezelf zijn, ontspannen, genietend, lol makend, lachen en huilen.

Ben ik een perfectionist: kenmerken van perfectionisme

Kenmerken van perfectionisme zijn:

• Bevestigingsdrang
• Alles onder controle willen houden
• De lat te hoog leggen
• Geen nee kunnen zeggen
• Over je eigen grenzen gaan
• Piekeren
• Moeilijk keuzes kunnen maken
• Je overal verantwoordelijk voor voelen
• Uitstelgedrag

Dit kan belemmerend werken. Het weerhoud je ervan om volledig vrij te zijn in je doen en laten.  Alles gebaseerd vanuit angst en onzekerheid.

Perfectionisme en faalangst als oorzaak van stress

Maar angst kan ook leiden tot stress. Angst voor de reactie van anderen is vaak een reden om geen grenzen te stellen. Want stel dat ze je niet meer aardig vinden of dat de ander er zelfs boos om is. Terwijl nee zeggen, kritiek geven,  zeggen wat je voelt of om hulp vragen essentieel zijn om overbelasting te voorkomen. Maar je angst dat de ander niet blij is met wat je zegt of doet is groter. Dus laat je over je heen lopen.

Het zal je niet verbazen dat al deze klachten die horen bij stress of bij burn-out raken, verband hebben met een negatief zelfbeeld. Met weinig zelfvertrouwen. Voorkom dat het bij jou ook zover komt! Luister naar je hart en onderneem actie. Hoe moeilijk die eerste stap ook is, of hoe hoog voor jou de drempel ook is: DOE HET!

Zelfvertrouwen en grenzen aangeven

En weet je, het is zo gaaf om te zien als je aan de slag gaat hoe je oude overtuigingen achter je kunt laten en deze kunt verruilen door te durven dromen: keuzes te gaan maken vanuit je hart. Volgens je eigen waarden waardoor je dichter bij je authentieke ik komt. En het mooie is dat deze transformatie positief doorwerkt op alle vlakken van je leven. Op je werk, maar ook privé. Je krijgt zelfvertrouwen en je kunt je grenzen aangeven, waardoor je meer rust ervaart. Ondanks dat je je werk nog steeds voor de volle 100% goed doet,  ben je niet meer bang om te falen of om steken te laten vallen, omdat je weet dat fouten maken menselijk is.

Perfectionisme loslaten

Stel jezelf eens de vraag: ‘wat heeft perfectionisme, de gedachte dat alles perfect moet zijn, je tot nu toe gekost?’ Bedenk eens hoe het jouw leven tot nu toe heeft gevormd? Is dit wat je nog steeds wilt op deze manier?

Je bent lange tijd streng voor jezelf geweest en pas tevreden wanneer je je doel hebt bereikt. Maar het gevolg van dit onbewuste patroon is dat je gevoelens van tevredenheid en geluk aan het uitstellen bent. Het krijgt een voorwaarde “ik ben pas goed genoeg als ik mijn doel bereikt heb”. Je denkt dat je eerst alles gedaan moet hebben voordat je kunt oogsten. En zolang je dat doel nog niet bereikt hebt, voel je je ongelukkig en daarmee kom je in een negatieve spiraal.

Vaak vinden we een fout maken het ergste wat ons kan overkomen. En daarom doen we zo ons best om blunders te voorkomen. Maar juist van fouten maken leer je. Het maakt het interessant(er). Laat het gebeuren en maak het bespreekbaar. Het maakt je kwetsbaar, waardoor je leert omgaan met obstakels. Je gaat uitdagingen aan wat je uiteindelijk echte voldoening geeft.

Herinner jezelf aan het einde van elke dag dat je je best hebt gedaan. En dat dat goed genoeg is!

Is perfectionisme af te leren

Om antwoord te geven op de vraag ‘ben ik een perfectionist?’ heb je zelfinzicht nodig. Jezelf echt leren kennen en bewust worden van de keuzes die je maakt.

Inmiddels heb ik al velen geholpen met het leren omgaan met perfectionisme. Mannen en vrouwen die zich herkennen in de karaktereigenschappen van een perfectionist, die last hebben van faalangst of een laag of negatief zelfbeeld hebben, kunnen leren hier mee om te gaan. Door te werken aan zelfinzicht.

Vaak herkennen ze zich in bovenstaand verhaal en ik ben altijd weer dankbaar als deze mensen om hulp komen vragen. Omdat ik weet hoeveel moed er voor nodig is om die eerste stap te zetten. Het is heel dapper en een mooi streven om het twijfelen aan jezelf aan te pakken in plaats van toe te staan dat een laag zelfbeeld jouw leven bepaald.

Wanneer je een keuze maakt en deze aan den lijve ondervindt, ervaar je pas of het de juiste keuze was of niet. Door de keuze te ervaren en op deze ervaring te reflecteren en erbij stil te staan, kun je concluderen dat het een goede keuze was en bij deze keuze te blijven, óf ervoor te kiezen toch een andere keuze te maken.

Perfectionisme en acceptatie

De sleutel hier is: acceptatie! En dit betekent niet dat je jezelf toestemming geeft dat alles bij het oude mag blijven. Nee, acceptatie is dat het niet meer komt vanuit je strengheid, maar juist vanuit de liefde voor jezelf. Omdat je het jezelf gunt. Omdat je voelt dat je al goed genoeg bent. Kies voor de dankbaarheid, voor datgene wat je allemaal al hebt bereikt. Sta daar bij stil en vier je successen.

 

Liefs,

Marijke