De controle willen hebben en de angst om deze te verliezen

De controle willen hebben en de angst om deze te verliezen

Herken je dat? Gestrest raken wanneer de dingen niet gaan op jouw manier en piekeren over mogelijke gebeurtenissen in de toekomst waarop je geen invloed hebt.

De controle willen hebben en de angst om deze te verliezen noemen we controledrang. Vaak komt dit voort uit angst. Het is een van de grootste redenen dat je burn-out raakt.

Vaak denken we dat we de controle moeten hebben over situaties, want zo kunnen we alles vermijden wat in het verleden niet goed, niet fijn of juist naar was. We willen dus controle hebben… maar eigenlijk zijn we bang om controle te verliezen.

Onzekerheid

Controle willen hebben ontstaat niet zomaar. Meestal ligt er een grote onzekerheid aan ten grondslag, heb je een laag zelfbeeld en ben je waarschijnlijk faalangstig. Je wilt de controle houden, omdat je op andere vlakken geen controle hebt of daar onzeker over bent. Door goed voorbereid te zijn en niets aan het toeval over te laten heb je een mate van controle, in ieder geval over jezelf. Perfectionisme speelt hierbij vaak een rol. Het is voor jou belangrijk wat anderen van je denken en bent continu op zoek naar goedkeuring.

Niet goed genoeg

Veel mensen met een verhoogde drang naar controle vinden vaak dat anderen het niet goed genoeg doen en dat ze het beter zelf kunnen doen. Ik hoor het vaak tijdens gesprekken met cliënten. Of dat ze bang zijn dat anderen denken dat ze niet goed genoeg zijn en ze dus de lat voor zichzelf nog hoger leggen. Om zo de controle te krijgen over hun eigen onzekerheid.

Vaak hebben ze zelf niet in de gaten dat ze een controlefreak zijn of denken ze dat het wel meevalt. Benieuwd of jij een controlefreak bent? Lees dan onderstaande stellingen. Hoe meer jij je herkent in de stellingen, hoe een grotere controlefreak je bent.

1. Piekeren en malen

Het hoofd van een controlefreak staat nooit stil en maalt maar door. Je vraagt je regelmatig af: ‘stel nou dat dit gebeurt…’ en ‘hoe voorkom ik dat…’ Herken je dit? Dat is belangrijk, want dan (h)erken je dat je een probleem hebt.

2. Alles zelf willen doen

Je werkt het liefst zelfstandig en houd de touwtjes graag in handen. Je wordt onrustig als je door omstandigheden gedwongen wordt om een stapje terug te doen of om de controle los te laten. Ook het samenwerken met anderen kan zorgen voor stress. Want dan ben je afhankelijk van hen. Belangrijk: je kunt leren te vertrouwen. Hoe meer vertrouwen je hebt in jezelf en anderen, hoe meer je gelooft dat het leven loopt zoals het hoort te lopen.

3. Denken in noodscenario’s

Je hebt graag een plan B (en C, D en E) achter de hand en hebt tot in de puntjes bedacht hoe jij – en anderen – moeten handelen wanneer het misgaat. Je hebt geen rust in je hoofd voordat je weet waar de nooduitgang is en je alles hebt gecontroleerd. Jouw les: relax! Iedereen maakt fouten. Jij, ik, wij en zelfs de mensen van wie je liever niet hebt dat ze fouten maken.

4. Je weet het altijd beter (of bent hiervan overtuigd)

Zowel in de privésfeer als op de werkvloer weet jij het ’t best. Je stresslevels lopen hoog op als anderen niet doen wat jij zegt of – nog erger – ze er een eigen draai aan geven. Focus je op de juiste dingen en verkijk je niet op de kleine dingen. Zoom uit en zie het grote plaatje met de zaken die er écht toe doen.

5. Moeite hebben om goede relaties te onderhouden

Betweterigheid zorgt ervoor dat je relaties regelmatig onder druk komen te staan. Want of je nu een perfectionist bent die de controle over zichzelf wilt houden of over anderen: beiden zijn niet erg plezierig voor de omgeving. Fijner is het om mensen om je heen te hebben die hun fouten durven toe te geven. Door je kwetsbaar op te stellen, voelen anderen zich eerder geneigd een band met je op te bouwen. Controle is maar een illusie. De meeste dingen in het leven heb je gewoonweg niet in de hand, en dat is oké!

6. Fouten maken mag niet

Dit streven naar perfectie houdt niet op bij jezelf, maar geldt ook voor anderen. Fouten zijn bijna onvergeeflijk. Want als je een misser maakt, dan kun je het wel vergeten. Daarom wil je nergens aan beginnen voordat alle omstandigheden perfect zijn.

Herkenbaar? Dan ben je waarschijnlijk een perfectionist. Vaak wordt dit als een positieve eigenschap gezien, maar sla je hier in door dan vreet het energie, waardoor een burn-out op de loer lig. Laat het los! Begin door elke dag iets kleins los te laten. Heel bewust. Zo kom je steeds een stapje verder.

Stress door het willen hebben van controle

Het lastige is dat controle willen houden juist zorgt voor meer stress. Omdat je niets aan het toeval wilt overlaten, probeer je zoveel mogelijk grip te houden wat er voor zorgt dat je zoveel van jezelf moet. Met als gevolg veel frustratie, stress, gepieker en niet kunnen slapen.

Daarnaast kost het je veel energie waardoor je moe en futloos wordt. Je krijgt een korter lontje, reageert emotioneler en wanneer dit langere tijd doorgaat pleeg je roofbouw op je lichaam, met een burn-out tot gevolg.

Liever de controle hebben dan loslaten

De controle willen hebben en de angst om deze te verliezen. Het voelt zo vertrouwd om te houden wat je hebt. En misschien heb je al verschillende keren geprobeerd los te laten. Vaak lukt het ons niet en stranden deze pogingen al na een paar weken zonder te weten hoe dat komt.

Bewustwording

Wees je bewust van deze angst. Alleen door bewustwording kan je tot rust komen. Door stil te staan bij deze angst en deze te herkennen, erkennen en te doorvoelen, kun je leren om te ontspannen en niet in chronische stress terecht te komen.

Door bang te zijn dat je de controle verliest, leg je continu de focus op alles wat er fout kan gaan. Besef dat er niks te controleren is en dat niks gecontroleerd hoeft te worden.

Voelen

Voel wat er écht gebeurt. Voel dus je angst. Voel even wat er met je gebeurt op het moment dat je geen controle voelt. Ervaar wat er gebeurt als je de controle wilt hebben en de angst voelt om deze te verliezen. Wat gebeurt er met je?  Voel je chaos, de onrust en alles wat er verder ontstaat? Sta er bij stil en doorvoel het. Laat die beleving en sensatie toe en voel het als een emotie. Alleen als je het toelaat, kun je ervaren dat het ook je lichaam weer zal verlaten. En wanneer de angst je lichaam verlaat, zal je merken dat je de rest van de dag in ontspanning kunt leven.

De controle willen hebben en de angst om deze te verliezen

• Keuzes maken: Ik realiseer me dat het niet makkelijk is om los te laten.  Vaak is het moeilijk omdat je de verkeerde keuzes maakt. Ik hoor regelmatig: ‘ik neem een enorme verantwoordelijkheid over van anderen, privé en op het werk, want als ik het zelf doe, weet ik dat het goed gebeurt en op tijd’. Vaak komt het voort uit over-betrokkenheid en over-verantwoordelijkheid. Omdat ze bang zijn dat er dingen fout gaan waar ze zelf niet verantwoordelijk voor zijn. Of dat er keuzes gemaakt worden die naar hun mening niet handig zijn. Of acties die anderen nalaten terwijl ze er wel baat bij zouden kunnen hebben. Kortom: leren loslaten betekent de verantwoordelijkheid daar te laten bij wie hij hoort.
• Accepteren dat niemand perfect is: Niemand is perfect en jij dus ook niet. Een belangrijke stap om controledrang (en perfectionisme) te leren loslaten is om te accepteren dat ‘perfect’ niet bestaat. Iedereen maakt fouten, zelfs mensen waar jij tegenop kijkt. Juist door fouten te maken kun je groeien. Gelukkig maar. Vergeef jezelf, omarm je imperfecties en pas dat vooral ook toe op anderen. Laat mensen in hun waarde, oordeel minder snel over anderen en heb vertrouwen.

Leren loslaten betekent tijdelijk het houvast verliezen

Door:

• Persoonlijke grenzen te stellen. Dit is al een vorm van loslaten. Dit is vooral belangrijk wanneer je te veel controle wilt en te betrokken bent geraakt. Maar ook wanneer je je overal mee bemoeit en te behulpzaam bent. Te veel hooi op je vork neemt en je overal zorgen over maakt. Of té loyaal bent, té lief en té aardig bent (valt het je ook op dat er overal té voor staat?)
• Aanvaarden. Loslaten kan ook een aanvaarden zijn wanneer je leert:
  • te berusten in de situatie. Anders gezegd: dat je leert om de strijd niet meer aan te gaan (of op te geven).
  • Of dat je schikt in de situatie, wetend dat het niet anders kan of dat het niet anders is.
  • Eraan toegeven dat het anders gaat dan je had gedacht of had verwacht
  • Het verlies te aanvaarden hoe ingrijpend dat ook kan zijn
  • Jouw idealen op te geven of jouw hoop te laten varen
• Relativeren kan helpen bij loslaten. Het is de zaken in juiste proporties leren zien

Vertrouwen hebben

Daarnaast is loslaten eigenlijk een heel mooi cadeau wat je aan jouw medemens geeft. Het is een blijk van vertrouwen. Want feitelijk zeg je: ‘ik heb er vertrouwen in dat jij in jouw eigen behoeften kunt voorzien’ en ‘ik geloof dat jij op basis van je eigen behoeften tot de juiste keuzes kunt komen in jouw leven’ of ‘ik ben ervan overtuigd dat jij in staat bent om knelpunten of vraagstukken in jou leven zelf op te lossen’.

Je geeft dus de ander de ruimte om het leven in te vullen naar de eigen verantwoordelijkheid van de ander. Hoe meer je loslaat, hoe meer je ontvangt en hoe meer je ontvangt, hoe meer je leert los te laten. En onthoud: de grootste vijand van loslaten heet CONTROLE!

Omarmen van je emoties

Ik sluit af met het volgende: de controle leren loslaten zal heel wat gevoelens oproepen, omdat het jouw behoeften in de war brengt en jouw verwachtingen doorkruist. Daar zullen heel wat emoties bij loskomen, want zou je iets moeten loslaten waar je geen emotie bij ervaart, dan is er ook geen betrokkenheid geweest. Welke gevoelens herken jij bij jezelf?

• Angst of bang
• Boosheid en woede
• Eenzaamheid
• Falen en mislukken
• Frustratie
• Geraakt of gekwetst
• Hulpeloos en machteloos
• Irritatie en ergernis
• Moedeloos
• Opstandig
• Onbegrip en onbegrepen voelen
• Rouwgevoelens
• Schuldgevoel of gevoel van falen
• Spijt en berouw
• Teleurstelling
• Twijfel en vertwijfeld
• Verdriet
• Verward en verwarring

De controle willen hebben en de angst om deze te verliezen kan veel met je doen. Wil jij na het lezen van dit blog hierover in gesprek? Wil je weten of ik wat voor je kan betekenen? Neem dan contact met me op of maak gebruik van het gratis adviesgesprek.

Als professioneel life coach en stress en burn-outcoach heb ik al veel mensen begeleid naar meer rust en ontspanning in hun zoektocht naar zichzelf.