Schaamte, de stille saboteur van je geluk

Schaamte, de stille saboteur van je geluk

Heb je je ooit afgevraagd waarom je soms zo hard naar jezelf bent? Waarom je jezelf voor bepaalde dingen veroordeelt? Het antwoord zou zomaar schaamte en schuld kunnen zijn.  Schaamte- en schuldgevoel zijn emoties die ons leven behoorlijk kunnen beïnvloeden en ons ervan weerhouden om onze dromen na te jagen. Schaamte is de stille saboteur van je geluk.

Een voorbeeld: We kennen het allemaal wel: dat knoopje in je maag dat strakker trekt als je iets fout hebt gedaan. Of dat gevoel van onwaardigheid dat je overvalt als je je niet goed genoeg voelt. Schaamtegevoel kan ons leven zo beheersen en ons ervan weerhouden om te zijn wie we echt zijn.

Schaamte houdt je klein

Zelf heb ik lang met schaamte geworsteld. Het hield me klein en zorgde ervoor dat ik mezelf vaak verstopte. Het gevoel te hebben dat ik er niet toe deed, mijn mening niet belangrijk was. Pas toen ik besloot om mijn angsten onder ogen te zien, ontdekte ik hoe bevrijdend het kan zijn om jezelf te accepteren. Daarom dit blog. Omdat ik hoop dat het je inzicht geeft dat schaamte en schuld je gevangen houden en het je beperkt in wie je echt bent. In dit blog ga je ontdekken hoe je kunt ontsnappen aan de klauwen van schaamte en geef ik je tips hoe je schaamte kunt overwinnen.

Wat is schaamte eigenlijk?

Schaamte is een complexe emotie die diepgeworteld zit in ons sociale wezen. Het is een gevoel van onwaardigheid, van niet goed genoeg zijn. Wanneer we ons schamen, voelen we ons klein, blootgesteld en willen we ons het liefst verstoppen. In tegenstelling tot schuld, die vaak gericht is op een specifieke handeling, gaat schaamte over wie we denken te zijn. Het is een gevoel dat ons hele wezen kan doordringen en ons zelfbeeld aantast. Schaamte is de stille saboteur van je geluk.

We kennen het allemaal wel: die ene keer dat je per ongeluk een hele kop koffie over je nieuwe witte blouse hebt gegooid. Of die presentatie die volledig uit de hand liep. In dat soort momenten kruipt de schaamte als een sluipmoordenaar in ons achterhoofd. Laten we eerlijk zijn: schaamte is echt killing. Maar hey, we zijn allemaal menselijk en fouten maken hoort erbij. Het is pas echt een probleem als we ons laten verlammen door die schaamte.

Wat is het verschil tussen schaamte en schuld?

• Schaamte gaat over wie je bent. Het is een gevoel van onwaardigheid, van niet goed genoeg zijn. Wanneer je je schaamt, voel je je klein, blootgesteld en wil je je het liefst verstoppen. Het richt zich vaak op je hele persoon, niet alleen op een specifieke handeling.

• Schuld gaat over wat je hebt gedaan. Het is een gevoel van verantwoordelijkheid voor iets wat je verkeerd hebt gedaan. Schuldgevoel ontstaat wanneer je je bewust bent van schade die je aan jezelf of aan anderen hebt toegebracht. Het richt zich op een specifieke actie of gebeurtenis.

Voorbeeld: Stel je voor dat je een presentatie hebt gehouden die niet goed is verlopen. Je zou je schuldig kunnen voelen omdat je niet goed voorbereid was. Maar je zou je ook kunnen schamen omdat je denkt dat je gewoon niet goed genoeg bent om te presenteren.

De oorsprong van schaamte en schuld

Schaamte en schuld zijn relatief recente emoties en zijn ontstaan in samenlevingen waar sociale interacties steeds complexer werden. Terwijl basisemoties zoals angst, boosheid en blijdschap ook bij dieren voorkomen, zijn schaamte en schuld specifiek menselijke emoties.

Schaamte en schuld zijn nauw verbonden met onze behoeften om erbij te horen en geaccepteerd te worden door de groep. Ze helpen ons om ons gedrag aan te passen aan de sociale normen en waarden van de groep. Deze emoties zijn belangrijk voor samenwerking binnen groepen. Ze motiveren ons om ons aan afspraken te houden en om rekening te houden met de belangen van anderen.

Verschillende factoren

De oorsprong van schaamte en schuld kan liggen in verschillende factoren:

• Opvoeding: Onze ouders en verzorgers spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van ons gevoel voor schaamte en schuld. Door middel van straf en beloning leren we wat wel en niet gepast is.
• Sociale omgeving: Onze vrienden, school, cultuur en media beïnvloeden ook onze gevoelens van schaamte en schuld.
• Persoonlijke ervaringen: Traumatiserende ervaringen in het verleden kunnen leiden tot een verhoogde gevoeligheid voor schaamte en schuld.

De impact van schaamte op ons leven

Schaamte kan een verwoestende invloed hebben en een grote impact op ons leven. Niet voor niets wordt er gesproken over saboteurs van je geluk. Het kan leiden tot:

• Een laag zelfbeeld: Wanneer we ons vaak schamen, beginnen we te twijfelen aan onze waarde. We denken dat we niet goed genoeg zijn voor anderen en voor onszelf.
• Sociale isolatie: Schaamte kan ervoor zorgen dat we situaties vermijden waarin we ons kwetsbaar voelen. We durven onze mening niet te geven, nieuwe mensen te ontmoeten of om hulp te vragen.
• Angst en stress: Het constante gevoel van schaamte kan leiden tot angst en stress. We zijn bang voor afwijzing en veroordeling.
• Lichamelijke klachten: Chronische schaamte kan zelfs lichamelijke klachten veroorzaken, zoals hoofdpijn, vermoeidheid en spierspanning.
• Beperkte groei: Schaamte houdt ons gevangen in het verleden. We durven geen nieuwe dingen te proberen uit angst voor falen en de bijbehorende schaamte.

De link tussen schaamte, onzekerheid en stress

Dat schaamte en schuld nauw met elkaar verbonden zijn is wel duidelijk. Maar ze zorgen er ook voor dat je in een vicieuze cirkel terecht komt van schaamte, onzekerheid en stress.

• Schaamte en onzekerheid: Schaamte kan voortkomen uit onzekerheid over onszelf. Wanneer we ons onzeker voelen over onze capaciteiten, uiterlijk of sociale vaardigheden, zijn we gevoeliger voor situaties waarin we ons blootgesteld voelen en schaamte ervaren. Omgekeerd kan schaamte onze onzekerheid versterken, waardoor we nog minder zelfvertrouwen krijgen.
• Onzekerheid en stress: Onzekerheid kan leiden tot stress, omdat we ons constant zorgen maken over wat anderen van ons denken of hoe we in bepaalde situaties zullen presteren. Deze voortdurende angst kan fysieke en mentale stress veroorzaken.
• Stress en schaamte: Stress kan ertoe leiden dat we fouten maken of ons onhandig gedragen, wat weer kan leiden tot schaamte. Daarnaast kan stress onze weerstand verlagen, waardoor we gevoeliger worden voor negatieve emoties zoals schaamte.

Stel bijvoorbeeld dat je een presentatie moet geven en je je onzeker voelt over je spreekvaardigheid. Deze onzekerheid kan leiden tot stress, waardoor je hart sneller gaat kloppen en je handen zweterig worden. Tijdens de presentatie maak je een kleine fout, waarna je je gaat schamen. Deze schaamte versterkt je onzekerheid over je presentatie-vaardigheden, waardoor je je de volgende keer nog onzekerder voelt (zoals in mijn persoonlijke anekdote waar dit dus gebeurde). Zo ontstaat er dus een vicieuze cirkel waarin de ene emotie de andere versterkt.

Schaamte en een laag zelfbeeld

Een ander voorbeeld kan zijn dat iemand met een laag zelfbeeld zich kan schamen voor zijn uiterlijk. Deze schaamte kan leiden tot vermijdingsgedrag, zoals niet meer naar feestjes of naar sociale evenementen te gaan. Dit vermijdingsgedrag versterkt de onzekerheid, omdat we onszelf geen gelegenheid geven om te oefenen met sociale interacties. De voortdurende angst om afgewezen te worden kan leiden tot stress en zelfs depressieve gevoelens.

Schaamte, onzekerheid en stress zijn nauw met elkaar verbonden en kunnen elkaar versterken. Door deze verbinding te begrijpen, kun je beter inzicht krijgen in je eigen emoties en effectiever met ze omgaan.

Het overwinnen van schaamte

Hoe kun je schaamte overwinnen? Door erover te praten. Want door open te praten over schaamte kunnen we:

• Ons minder alleen voelen. We ontdekken dat we niet de enigen zijn die zich schamen en schuldig voelen.
• Onze schaamte ontmantelen. Door onze schaamte te onderzoeken, kunnen we de belemmerende gedachten en overtuigingen die erachter zitten blootleggen.
• Onszelf beter leren kennen. Schaamte kan ons veel vertellen over onze waarden en onzekerheden.
• Groeien en veranderen. Door onze schaamte aan te pakken, kunnen we een sterker en authentieker zelfbeeld ontwikkelen.

7 tips hoe je met schaamte om kunt gaan:

1. Zelfcompassie:
   • Behandel jezelf met vriendelijkheid: Praat tegen jezelf zoals je tegen een goede vriend zou praten.
   • Herken je schaamte: De eerste stap is om te erkennen dat je je schaamt. Door je schaamte te benoemen haal je de lading ervan af.
   • Accepteer je imperfecties: Iedereen maakt fouten en is niet perfect.
   • Oefen zelfzorg: Zorg goed voor je lichaam en geest door bijvoorbeeld voldoende te slapen, gezond te eten en regelmatig te bewegen.
2. Cognitieve herstructurering:
   • Identificeer negatieve gedachten: Word je bewust van de negatieve gedachten die je hebt over jezelf.
   • Daag deze gedachten uit: Vraag jezelf af of deze gedachten echt waar zijn en of er andere manieren zijn om naar de situatie te kijken.
   • Vervang negatieve gedachten door positieve: Probeer je gedachten te vervangen door meer realistische en positieve alternatieven.

3. Mindfulness en meditatie:
   • Leer in het moment te leven: Door mindfulness te oefenen, leer je je aandacht te richten op het huidige moment zonder te oordelen.
   • Verminder stress: Meditatie kan helpen om stress te verminderen en je mentale welzijn te verbeteren.

4. Stapje-voor-stapje:
   • Stap voor stap uit je comfortzone: Begin met kleine, haalbare doelen en bouw geleidelijk aan op.
   • Confronteer je angsten: Door je angsten onder ogen te komen, leer je dat ze vaak minder eng zijn dan je dacht.

5. Sociale steun:
   • Praat met iemand die je vertrouwt: Het delen van je gevoelens met anderen kan heel bevrijdend zijn.
   • Sluit je aan bij een groep: Zoek naar groepen waar je je veilig voelt en waar je gelijkgestemden kunt ontmoeten.

6. Professionele hulp:
   • Overweeg hulp: Ik kan je helpen om de onderliggende oorzaken van je schaamte, onzekerheid en stress aan te pakken. Klik hier voor meer info.

7. Gezonde leefstijl:
   • Beweeg regelmatig: Lichaamsbeweging heeft een positief effect op zowel je fysieke als mentale gezondheid.
   • Zorg voor voldoende slaap: Slaap is essentieel voor een goede mentale gezondheid.
   • Eet gezond: Voeding heeft een grote invloed op je stemming en energielevel.

Het is belangrijk om te onthouden dat schaamte een normale menselijke emotie is. We hoeven ons er niet voor te schamen dat we ons schamen! Door met een beetje humor naar onze eigen onvolmaaktheden te kijken, kunnen we de druk er voor onszelf afhalen.

Onthoud: verandering is mogelijk, het is een proces. Het kost tijd en moeite, maar het is zeker mogelijk. Met de juiste tools en ondersteuning kunnen we onze schaamte overwinnen en een gelukkiger leven leiden.

Schaamte, de saboteur van je geluk

Ik herinner me het gesprek met Charon.  Ze was zichzelf zo kwijtgeraakt en bleef vastzitten in een gevoel van schaamte. Het saboteerde haar levensgeluk. Bang om haar angsten onder ogen te komen. Bang ook voor wat anderen er van zouden vinden en voor kritiek. Herken je dat? Jezelf terugtrekken, je mond houden en je aanpassen, uit angst voor wat anderen zeggen? Vaak zit er een onderliggende angst achter van afwijzing of van falen.

Charon koos voor het Sterker in je schoenen staan coachtraject en samen zijn we stap voor stap haar angsten gaan blootleggen. Het is als een ui afpellen: steeds een laagje eraf om dieper bij de kern te komen. Dit is wat Charon over het traject zegt:

Hopeloos voelde ik me. Ik kon niet meer: wist niet meer wie ik was, wat ik wilde en schaamde mij voor mijn daden. Ik had hulp nodig. Het voelde heel vertrouwd met Marijke. Ze is oordeelloos en dat straalt ze ook echt uit. Daardoor voelt het heel veilig om alles te zeggen. De opdrachten die ze gaf zijn heel waardevol geweest en zorgden voor veel inzichten. Met praten alleen kan je dat niet altijd bereiken. Ik ben echt heel erg bereid geweest naar alles in mij te kijken en te leren omarmen. Van mezelf te gaan houden. Nu ik meer zelfliefde ben gaan toepassen in mijn leven en ik zelf gelukkiger ben, merk ik dat mijn omgeving daar automatisch op meelift, zonder moeite. Marijke is  een hele lieve, zachte vrouw met een goed hart, die als het moet ook heel duidelijk en recht voor de raap kan zijn. De praktijk is fantastisch! Het voelt huiselijk en warm. Bedankt lieve Marijke, ga vooral door met wat je doet!

Charon – Apeldoorn

De saboteur van geluk: schaamte

Charon kwam erachter dat schaamte de saboteur is van haar geluk. Wil jij net als Charon ook begeleiding omdat je vastloopt? Of herken jij je in dat gevoel van schaamte en schuld? Voel jij je vaak een kameleon die van kleur verandert om zich in elke situatie aan te passen? Omdat je doet wat anderen van je verwachten, in plaats van te luisteren naar je eigen hart?

Dan daag ik je uit om te durven zijn wie je echt bent. De confrontatie aan te gaan. Te omarmen wie je werkelijk bent, mét al je fouten, onvolkomenheden en eigenaardigheden. Te gaan beseffen dat het niet perfect hoeft te zijn om waardevol te zijn. Want: juist in je authenticiteit ligt je kracht.

Klaar om uit je comfortzone te stappen en je schaamte te overwinnen? Het is tijd om te ontdekken wie je echt bent en waartoe je in staat bent. Durf je angsten onder ogen te zien en stap voor stap toe naar een leven vol zelfvertrouwen en geluk.