Stress is gezond… maar niet altijd
Stress is gezond… maar niet altijd
Met stress bedoelen we in de volksmond meestal dat we bang of onzeker zijn. Of wanneer we langere tijd onder druk staan. Daardoor hebben we vervelende sensaties, zoals zweten, snel ademen, buikpijn, strakke spieren.
Deze reacties worden veroorzaakt door het stresssystem. Dat systeem zetelt ‘tussen je oren’, in je brein dus. Het zorgt ervoor dat bij spannende situaties er meer stressstofjes (hormonen, neurotransmitters, immuun cellen) vrijkomen. Dat veroorzaakt dat gespannen gevoel en die negatieve emoties.
Maar dat is niet het hele verhaal over stress. Wetenschappers weten inmiddels dat die heftige negatieve spanning maar een heel klein deel is van wat het stresssysteem voor ons doet. Net zoals je hart altijd slaat, is het stressmechanisme altijd actief.
Stresshormonen
Je hebt dan ook altijd stresshormonen in je bloed. Die zorgen ervoor dat je steeds precies voldoende energie hebt. Daarnaast hebben ze veel andere functies in je brein en lijf. Ze zijn betrokken bij concentratie en aandacht, bij emoties, het slaap- en waakritme, de vertering, bij seks en de immuunrespons. Zonder ons stresssysteem kunnen we niet leven.
Het stresssysteem geeft een beetje gas als je actiever wordt en meer energie nodig hebt. Als je gaat wandelen bijvoorbeeld, of gaat fietsen of tuinieren. Het gaspedaal wordt nog dieper ingedrukt als je flink tekeer gaat, zoals bootcampen of spinnen. Zo werkt het systeem ook als je je brein activeert. Dat heeft meer energie nodig en een andere focus en gedrag, waarvoor het stresssysteem een tandje bijzet. Je lichaam raakt daarom vanzelf gestrester van een lastig telefoongesprek, van hard werken voor een deadline, van multitasken, of als je je opwindt omdat je (zoals altijd) in de verkeerde rij voor de kassa staat. Dat gespannen gevoel kan gepaard gaan met positieve en negatieve emoties.
Activiteitsysteem
Zo bezien kunnen we dus stellen: stress is gezond… maar niet altijd. Stress is dus helemaal niet slecht. Of iets dat we moeten vermijden. Stress is vooral een gezonde functie van je lichaam waar je 24/7 profijt van hebben. Sterker nog, we hebben altijd een zekere mate van stress nodig om te kunnen leven. In plaats van ‘stresssysteem’ zouden we beter kunnen spreken van ‘activiteitsysteem’. In plaats van stresshormonen kunnen we beter spreken over activiteithormonen. En in plaats van te zeggen dat je gestrest bent, zouden we bijvoorbeeld beter kunnen zeggen dat we ons ‘onprettig geactiveerd’ voelen!
Je energie opladen
Belangrijk om te weten is dat je activiteitsysteem altijd werkt, omdat je dan makkelijker begrijpt hoe je het optimaal kunt benutten en gezond kunt houden.
Want… dit is de crux: net zoals je regelmatig moet eten om de voorraad bouwstoffen aan te vullen, moet je dagelijks voldoende rusten om je activiteitsysteem weer voldoende op te laden. Dat opladen kan alleen als het systeem op een laag pitje draait: als je ontspannen en rustig bent.
Het meeste laad je op tijdens je slaap, maar ook overdag even rusten of ontspannen zijn dragen eraan bij. Denk aan mini-pauzes, lunchpauzes nemen, een powernap of een siësta. Zo is je activiteitsysteem (en de rest van je lijf) na een tijdje weer helemaal klaar voor nieuwe activiteiten.
Als de batterij onvoldoende wordt opgeladen
Als je langere tijd te weinig kunt opladen en toch gewoon actief bent, ben je overbelast. De oorzaak van die overbelasting kan van alles zijn. Vaak is het een mix van privé- en werkomstandigheden, maar ook je gezondheid kan een rol meespelen: denk aan slaapproblemen, een chronische aandoening of aan de overgang, waardoor je minder energie beschikbaar hebt. Ook je persoonlijkheid of bepaalde karaktereigenschappen kunnen extra energie vragen, zoals perfectionisme, please-gedrag, te weinig ‘nee’ durven zeggen en geen grenzen aangeven. Zo kan het gebeuren dat je te actief bent en je energiebatterij langzaam leeg loopt.
Dat ‘leeglopen’ kun je voelen:
- je hebt minder zin in dingen
- je krijgt een kort lontje
- te voelt je bij het opstaan vermoeider dan normaal
- je bent vaker verkouden
- je voelt je opgejaagd
- en vul zelf maar verder in…
Het vervelende is dat je hierdoor in een negatieve spiraal terecht kunt komen. Want als je vermoeid bent en je blijft gewoon actief, dan helpt je lichaam je; door extra activiteithormonen vrij te maken, zodat je tóch voldoende energie krijgt. Dit is goed voor de korte termijn: je kunt de dingen doen die je moet doen; maar slecht op de lange termijn: je laadt te weinig op en put jezelf steeds verder uit. Hieruit blijkt: stress is gezond… maar niet altijd.
De overdrive veroorzaakt steeds meer signalen en klachten
Doordat je activiteitsysteem betrokken is bij heel veel functies in je brein en lichaam, kunnen door die permanente overdrive heel verschillende klachten ontstaan. Het eerst merk je het op je zwakste plekken.
Sommige mensen krijgen pijn in hun rug anderen immuunproblemen. Je spieren kunnen verkrampen, je darmen opspelen, je hart slaat steeds over, je krijgt hoge bloeddruk of migraine. Het heeft ook effect op je brein: je krijgt negatieve gedachten en kunt er behoorlijk somber en angstig van worden. Je raakt sneller over je toeren en je hebt nergens meer zin in. Ook cognitief kan er van alles gaan haperen: concentreren wordt moeilijker, je geheugen laat je in de steek, je vermogen om te plannen en organiseren vermindert.
Overspannen of burn-out
Als je veel klachten hebt en je thuis en op je werk niet goed meer functioneert ben je ‘overspannen’. Je hebt dan een tijdje rust en herstel nodig voordat je je taken weer op kunt pakken.
Sommige mensen gaan zelfs dan nog door. Je bent een flinke doorzetter die alle stopsignalen negeert of mist. Tót opeens de man met de hamer toeslaat, vaak door een kleine aanleiding. Dan kún je niet meer. Dat heet burn-out: opgebrand!
Overspanning en burn-out zin ‘hardware’-problemen: je wilt het liefst normaal functioneren, maar je kunt het niet. Daarom is het goed om eerst hieraan te werken. Je moet fysiek herstellen.
Daarna kun je de software onder handen nemen. Dan komen vragen aan de orde als: waarom heb je zo slecht voor jezelf gezorgd? Waar liggen je prioriteiten? Wat zijn je valkuilen? Hoe kun je meer steun krijgen van mensen om je heen? Zodat het niet nog een keer gebeurt.
Herstellen van overspanning en burn-out duurt vaak lang, meestal tussen de 3 maanden en een jaar, of nog langer. Omdat je zo van de kaart bent en tijdelijk ‘de weg kwijt’ bent (je weet bijvoorbeeld niet meer wat goed voor je is), kun je je -vooral in het begin- het beste laten begeleiden door een gespecialiseerde coach, therapeut of psycholoog.
In mijn programma help ik jou in 12 stappen de regie weer terug te krijgen over je leven. Want: Stress is gezond… maar niet altijd!
Hierbij maak ik gebruik van de wetenschappelijk bewezen CSR-methode (Chronische Stress Reversal). In 3 fasen bouwen we aan je herstel:
- roofbouw stoppen & fysiek herstel
- Reserves aanvullen & zelfmanagement
- Re-integreren & conditieopbouw
Ben je benieuwd of jij signalen van je lichaam negeert of wil je juist begrijpen wat die signalen die je lichaam je geeft betekenen? Doe dan de stresstest en krijg inzicht in je klachten. Zo ontdek je wat het aantal lichaamssignalen je vertellen.
Stress is gezond… maar niet altijd
Stress is gezond… maar niet altijd! Heb je hulp of begeleiding nodig bij jouw proces van herstel? Als gecertificeerd stress en burn-out coach werk ik volgens de CSR-methode.
Liefs,
Marijke
Heb je na het lezen van dit blog vragen en wil je hierover met mij in gesprek? Onderzoeken wat ik voor jou kan betekenen? Maak dan een afspraak in mijn online agenda voor een gratis adviesgesprek. Samen bespreken we dan jouw situatie en hoe ik jou hierbij kan helpen.
Kijk ook op mijn website voor meer informatie. Jezelf centraal leren zetten begint bij kiezen voor jezelf. Wat we van jongs af aan hebben geleerd is ons aan te passen en onze omgeving prioriteit te geven boven onszelf: voldoen aan de verwachtingen van anderen en onszelf wegcijferen.
Daarom is de balans zoek. We hebben teveel gegeven en nemen te weinig.
Daarvoor is coaching nodig. Een spiegel die je laat zien wat je doet. Je bewust maken van je gedrag en vaardigheden aanleren hoe je hier beter mee om kunt gaan. Dat gaat niet vanzelf. Nee, dat gaat stapje voor stapje. Een aanpak die alle aspecten van ons dagelijks leven betreft.
Lees hier wat ik voor jou kan betekenen.
Onderneem daarom vandaag nog actie. Je bent het waard!