Wat is veerkracht? Hoe ga jij om met tegenslag?

Wat is veerkracht?

Ik weet het: het is niet makkelijk om optimistisch te blijven als iets je tegen zit. Maar helaas… tegenslag is onvermijdelijk. Daarom mijn vraag – veerkracht: hoe ga jij om met tegenslag?

Veerkracht is tegenwoordig erg populair. Het is een positieve eigenschap die je helpt om met stress om te gaan en een burn-out helpt te voorkomen.

Wat betekent veerkracht?

Veerkracht betekent eigenlijk: de manier waarop je met tegenslag omgaat. Als je veel veerkracht hebt dan mag je dat zien als een positieve eigenschap: het lijkt wel of die al je problemen oplost.

Want, wordt er dan gezegd, als je maar veerkrachtig bent dan kun je alle problemen aan.

Belangrijk om te weten is dat veerkracht niet iets is wat je wel of niet hebt. Het is geen keuze om veerkrachtig te zijn of niet. Wel kun je werken aan het vergroten van je veerkracht. Niet dat dit betekent dat je dan geen last meer hebt van problemen of obstakels in je leven, maar het verhoogt wel de kans dat je je er succesvol doorheen slaat en daarna verder kunt.

Even een korte test: hieronder staan een aantal vragen. Beantwoord deze vragen op gevoel: denk dus niet te lang na over wat het ‘goede’ antwoord is.

• Je vertrekt precies op tijd voor een belangrijke afspraak, maar dan blijkt je trein vertraagd, waardoor je zeker een half uur later komt. Wat doe je?
• In verband met ziekte van een collega blijk jij een belangrijk project nu alleen te moeten uitvoeren. Hoe ga je daarmee om?
• Je krijgt bericht dat je contract niet wordt verlengd (of wordt opgezegd of dat je niet wordt aangenomen voor de functie waarop je solliciteerde). Wat doe je die dag? En wat doe je een week later?
• Je hebt last van een lekkage in je woning. Wat doe je?
• Je hebt met een goede vriend of vriendin afgesproken om een weekendje weg te gaan. Dan blijkt er opeens een grote familiereünie te zijn in datzelfde weekend. Hoe ga je hiermee om?

(Bron: boek Optimisme, hoop, veerkracht, zelfvertrouwen – Matthijs Steeneveld, psycholoog)

Elk antwoord wat je geeft is juist. Er is dus geen fout antwoord. Er is ook niet een juiste manier van reageren die voor elke situatie en voor elk moment goed is. Wat we weten is dat mensen een voorkeur hebben voor een bepaalde wijze van reageren en dat soms bijna automatisch doen.

Sommigen steken de kop in het zand. Anderen gaan heel hard werken om het op te lossen. Weer anderen vragen om hulp of zoeken afleiding. Al deze reacties kunnen nuttig zijn, zolang je er maar flexibel genoeg in blijft.

Het symbool voor veerkracht

Als symbool voor veerkracht wordt wel een tuimelpop gebruikt. Zo’n pop die, wat er ook gebeurt, steeds weer overeind komt. Hoe scheef een tuimelpop ook wordt gehouden, op het moment dat hij wordt losgelaten, zoekt hij direct het evenwicht op en komt weer overeind.

Dus, de vaardigheid om innerlijk sterk te zijn wordt beschreven als veerkracht. Veerkrachtige mensen kunnen flexibel reageren op de eisen in de meest uiteenlopende situaties. Een uiterst belangrijke vaardigheid, vooral wanneer de druk van de belasting van buitenaf en vanuit het innerlijk toeneemt.

Het wordt op de proef gesteld wanneer we ons in een crisis bevinden of stress ervaren. Veerkracht is dus geen persoonlijke eigenschap, maar is onlosmakelijk verbonden aan twee voorwaarden:

• Er is sprake van een risicosituatie;
• Men gaat hier positief mee om doordat hij over bepaalde vaardigheden beschikt.

De paraplu

Een andere metafoor voor veerkracht is de paraplu. Weet je waarom dat zo is? Ik geef je hierbij een aantal redenen:

• Wij hebben veerkracht zelf in de hand: in de zuiverste zin van het woord;
• Wij staan met beide benen stevig op de grond. We vallen niet om als we even op één been staan, omdat we de paraplu kunnen gebruiken om ons evenwicht te hervinden;
• Wij kunnen precies daar schuilen waar het op dat moment nodig is;
• Wanneer het nodig is, kunnen we er ook voor kiezen om een heel grote paraplu te gebruiken;
• Soms voelen we ons zelfs zo veerkrachtig dat we de kracht hebben om ook anderen te beschermen;
• Wanneer we weten dat we onze paraplu kunnen gebruiken, geeft ons dat een gevoel van veiligheid;
• Wanneer het goed met ons gaat, kunnen we de paraplu ook eenvoudig inklappen;
• Paraplu’s zijn er in allerlei soorten, maten en kleuren, zodat we ons steeds adequaat kunnen beschermen;
• Wij kunnen ons met behulp van een paraplu altijd dynamisch aanpassen aan de omstandigheden

Dus kortom: veerkracht is de vaardigheid om in belastende situaties de juiste paraplu op zak te hebben. En dat een heel leven lang!

Veerkracht ontwikkelen

Veerkracht is dus te ontwikkelen. Het zijn de zogenaamde ‘levensvaardigheden’. Ik noem er zeven. Zeven wegen naar veerkracht:

1. Zelfperceptie
2. Levensvreugde
3. Zelfeffectiviteit
4. Zelfbeschikking
5. Optimisme
6. Coping
7. Empathie

 

Met behulp van deze zeven wegen kom je tot een sterk zelf. Ze wijzen de richting naar een positieve levenshouding en daarmee naar veerkracht. Een positieve levenshouding betekent het leven bevestigen. Dat kan alleen in een besef dat het leven niet alleen bestaat uit hoogtepunten, maar dat ook dieptepunten en crises erbij horen.

Bij het ontwikkelen van veerkracht is het, als eerste, dus belangrijk dat je jezelf kent: zelfkennis (ook wel zelfperceptie genoemd). Hoe we over onszelf denken, hoe we onszelf waarnemen en hoe we onszelf bekijken. Zien wij onszelf als een veerkrachtig, sterk en een zelfbewust mens?

In mijn eigen ontwikkeling kwam ik tot de ontdekking dat het belangrijkste wat je nodig hebt (de basis dus) zelfkennis is. Daarom heb ik de BOOST!-gids geschreven. Voor mensen die zich er van bewust zijn dat ze weinig zelfvertrouwen hebben. Hierin leg ik uit dat zelfkennis de basis is voor meer zelfvertrouwen, maar het is ook de basis voor veerkracht. Jezelf kennen hangt samen met zelfvertrouwen, maar het vormt ook de basis voor ons gevoel van eigenwaarde.

Zelfkennis als voorwaarde voor veerkracht

Zelfperceptie (zelfkennis) is dus ook de belangrijkste voorwaarde voor veerkracht. We hebben dan de capaciteit om vast te stellen dat we ons niet goed voelen en daardoor maatregelen moeten nemen, waardoor we ons opnieuw goed voelen, of in ieder geval weer beter voelen. Dat kan door in dialoog met onszelf te zijn en goed op onze behoeften te letten.

Het volgende verhaal wil ik graag met je delen. Het is een belangrijke en ontroerende boodschap:

 

Het verhaal van het 50 eurobiljet Op een dag hield een professor tijdens een van zijn colleges een spiksplinternieuw biljet van 50 euro omhoog en vroeg zijn studenten wie van hen het biljet zou willen hebben. Alle studenten staken hun hand op. Vervolgens vouwde de professor het biljet op, hield het omhoog en vroeg opnieuw aan de aanwezigen wie het biljet zou willen hebben. Alle studenten staken hun hand op. Toen gooide de professor het biljet op de grond en ging er met zijn schoen op staan. Hij pakte het biljet op, hield het in de lucht en vroeg nogmaals wie het biljet zou willen hebben. Opnieuw staken alle studenten hun hand op. Vervolgens gooide de professor modder op de grond, pakte het biljet, smeerde het door de modder en hield het biljet dat er nu niet meer nieuw en mooi uitzag opnieuw omhoog met de vraag wie van de studenten het biljet nog steeds zou willen hebben. Weer gingen alle vingers de lucht in. Daarop zei de professor: ‘Jullie zien, wat ik ook met het biljet heb gedaan, het heeft zijn waarde niet verloren en dat hebben jullie ook gemerkt. En wat voor het biljet geldt, geldt ook voor jullie eigenwaarde! Voor de eigenwaarde van iedereen hier geldt: het maakt niet uit of iemand je in elkaar vouwt, boven op je gaat staan of je zelfs door de modder haalt; dat alles doet niets af aan je waarde. Je bent steeds even waardevol, ongeacht wat anderen met je doen.’

Wat een verhaal hé? En wat een eyeopener. Je bent waardevol! Wat anderen ook zeggen of met je doen.

De les die we hieruit mogen leren is: als we een goed gevoel van eigenwaarde hebben, durven we onszelf eerder waar te nemen, omdat we weten dat we het waard zijn.

Daarom is het nuttig en nodig om een eerlijke, heldere en directe dialoog met jezelf te onderhouden. Veerkrachtige mensen zijn ook in staat om hun emoties bijzonder goed te sturen.

Hoe ga jij om met tegenslag?

Hoe zit het bij jou? Wat denk je over jezelf als het gaat om zelfperceptie (zelfkennis)? Hoe schat je je eigen capaciteiten in als het gaat om hoe goed jij jezelf kent?

Zelfkennis. De eerste stap bij het verkrijgen van meer veerkracht. Wil jij dit ook? Ontdek op mijn website hoe je d.m.v. trainingen kunt werken aan zelfkennis. Je leert door middel van zelfinzicht ook je zelfvertrouwen te vergroten. En dat geeft levensvreugde (stap 2 van de zeven wegen naar veerkracht). Om te genieten van het leven; om dankbaar te zijn voor het leven en een gevoel van algemene tevredenheid te ondervinden.

Ook bij het inzichtelijk krijgen van stress in je leven is zelfinzicht van groot belang. Je leert als het ware van een afstandje naar jezelf te kijken: wat gaat er goed en wat gaat er minder goed. Maar ook: wat zijn de stressfactoren in mijn leven? Ben ik mij er van bewust? Hoe kan ik stress voorkomen? Benieuwd of jij veel stress hebt in je leven? Doe de stresstest en check hoeveel stresssignalen jouw lichaam je geeft.

Hartelijke groet,

Marijke Wielink